سپر بلا شدن
ی: بسیاری از خانواده ها، تعاریفی از فرزند خوب و فرزند بد دارند و برخی نیز با مرز بندی بین این دو مفهوم گاهی تا حدی پیش می‌روند که بین بچه‌های خوب و بد خانواده (بر اساس یک باور کاملا اشتباه) تبعیض قائل میشوند، اما فارغ از تمامی عوارض خطرناک چنین رفتاری، به مرور زمان، کودکانی که برچسب فرزند بد را دریافت میکنند، تبدیل به سپر بلای دیگر افراد خانواده میشوند.
به گزارش سرویس خواندنی‌های انتخاب، برخی از والدین عادت کرده اند فرزندان خود را بر اساس تعدادی استاندارد از پیش تعیین شده قضاوت کرده و در فهرست ذهنی خوب‌ها و بد‌ها جای دهند، اما استمرار چنین رفتاری در خانواده‌ها باعث میشود والدین ناخواسته، کودکان خود را به مسیری خطرناک سوق دهند.
در چنین شرایطی کودک از یک سو با افکار منفی احاطه شده و تصور میکند رفتارهای درست هرگز پاداش نمی‌گیرند و باید در نقش منفی فرو برود و از سوی دیگر به فرزندان دیگر خانواده و حتی کودکان اطرافیان آموزش می‌دهد که می‌توانند کارهای اشتباه خود را به گردن وی بیندازند.
. روانشناسی مثبت
اصطلاحی است که مطالعه
هیجانات مثبت، ویژگیهای شخصیتی مثبت و سازمان
سالم و قوی از جمله خانواده را در بر میگیرد )سلیگمن،
استن، پارک و پترسون، 2005(.
اگرچه همانطور که
مارتین سلیگمن )1998( میگوید، میشود ریشهی
روانشناسی مثبت را در اظهارات روانشناسیهای قرن
بیستم هم میتوان دید، اما اولین کسی که این مباحث را
به شیوه علمی مطرح کرد »سلیگمن« بود. پیش از او
روانشناسان انسانگرایی مثل راجرز و مزلو چنین دیدی به
انسان داشتند حتی قبل از انسانگراها یک روانشناس
آمریکایی به نام ویلیام جیمز، نگرانی اصلی روانشناسی را
شادی و بهزیستی انسانها میدانست. سلیگمن معتقد است
اکنون در روانشناسی هنگام آن رسیده است که به جای
تأکید بر عواطف منفی، عواطف مثبت را دریابیم و به جای
انگشت گذاشتن روی نقاط ضعف انسان، به توانمندیهای
انسان توجه کنیم. سلیگمن شادی را حق طبیعی هر انسانی
میداند که برای دستیابی به آن باید برنامهریزی و تالش
کرد. او شادی واقعی را غیر قابل حصول و دستنیافتنی
نمیداند بلکه آن را واقعیتی میداند که زندگی را شیرینتر
و روابط انسانی را سرشار و غنی میکند. عموم مردم
خوشبینی را به صورت در نظر گرفتن نیمهی پر لیوان، یا
دیدن الیهای براق در هر پدیده یا عادت به استفاده پایانی
خوش برای هر درد سر واقعی در نظر میگیرند. زاویهی
تفکر مثبتاندیشی و خوشبینی بیانگرآن است که
خوشبینی مستلزم تکرار عبارتهای تقویت کننده با خود
است )سلیگمن، 2005(. در زمینهی مثبتاندیشی مطالعات
زیادی صورت گرفته است. قویدل )1390( معتقد است
وقتی اندیشههای منفی را در سر داریم آنها را خواسته یا
ناخواسته و هر روز چند هزار مرتبه تکرار میکنیم، در نتیجه
1 positive psychology
افکار منفی قویتر میشوند و جای بیشتری در ذهن به
خود اختصاص میدهند، در نهایت تمام بخش تولید فکر را
تحت نظارت خود میگیرند و به مجموعه افکارمان ماهیت
منفی میدهند )لیوبو مرسکی و الیوس، 2013(. معتقدند
که مداخلههای مثبتگرا از طریق افزایش هیجان مثبت،
افکار مثبت، رفتارهای مثبت و ارضای نیازهای اساسی افراد
مثل خودمختاری، عشق و تعلق خاطر و ارتباط باعث
کاهش افسردگی، افزایش شادکامی و احساس بهزیستی
روانشناختی در افراد میشوند. فورستر )1991( در
تحقیقات خود به این نتیجه رسید که اگر ارزیابی افراد از
خودشان و ذهنیتی که نسبت به خود دارند، مثبت باشد از
سالمت و سازگاری بیشتری برخوردار خواهند بود. تایلر و
براون )1988( نیز درپژوهش خود بدین نتیجه رسیدند که
گرایش و پرداختن به جنبههای مثبت وجود خود، با
بهداشت روانی و سالمت شخص سازگارتر است.
فردریکسون )2009( بیان میکند که داشتن هیجانات
مثبت نه تنها به مردم کمک میکند تا به خوبی با تحوالت
و استرسهای اقتصادی کنار بیایند بلکه با گشودن قلبها
و افکار انسانها باعث میشود آنها مسئول، پربار و خالقتر
شوند. تأثیر مثبتاندیشی میتواند بلند مدت باشد همچنین
ممکن است اتخاذ نگرش مثبت کمک زیادی به سالمت
انسانها کند. شواهد پژوهشی فراوانی وجود دارد که نشان
میدهند حوادث نامطبوع زندگی قادرند بهزیستی
روانشناختی را تحت تأثیر قرار دهند و مختل کنند و به
ایجاد مشکالت روانی مانند افسردگی و اضطراب منجر
شوند. از طرفی اکثریت افراد مایل به کسب شادی یا
بهزیستی روانی در تمام زمینههای زندگی هستند. بدین
منظور سعی میکنند بر سختیها و مشکالت غلبه کنند
2 )افکالیدس، 2013(. بهزیستی روانشناختی
فرایندی همه
جانبه است که در طول عمر گسترده شده است بهزیستی
به معنای کسب لذت نیست بلکه تالشی برای استعال و
ارتقاء است که در تحقق استعدادها و تواناییهای فرد
متجلی میشود )میکائیلی، 1389(.
کتاب هنر شفاف اندیشیدن
نسخه الکترونیک کتاب هنر شفاف اندیشیدن به همراه هزاران کتاب دیگر از طریق اپلیکیشن رایگان فیدیبو در دسترس است. همین حالا دانلود کنید!
نقد و بررسی کتاب هنر شفاف اندیشیدن
کتاب‌های زیادی را در دنیا وجود دارند که می‌توانید به سراغشان بروید و چیزهای بیشتری برای زندگی یاد بگیرید. هنر شفاف اندیشیدن یکی از این کتاب‌هاست، این اثر در ابتدا در سال ۲۰۱۳ به زبان آلمانی منتشر شد و به‌عنوان پرفروش‌ترین کتاب کشور آلمان در همان سال شناخته شد. این کتاب مدتی بعد با عنوان the art of thinking clearly به انگلیسی چاپ شد این کتاب جالب و خواندنی دربارهی خطاهای ذهن انسان است. چیزهایی که باعث میشوند وقت و انرژی خود را روی چیزی بگذارید که در زمان اندکی متوجه می‌شوید ارزش صرف انرژی نداشته است. او از این حرف می‌زند که اگر این خطاها را بشناسیم این توانایی را خواهیم داشت که کم‌کم از آنها فاصله بگیریم و در نتیجه تصمیمات بهتر و قابل‌توجه‌تری در زندگی بگیریم.
کتاب رولف دوبلی پس از انتشار نظرات زیادی را به خود جلب کرد و افراد زیادی نقدهای متنوعی نوشته‌اند. بسیاری از کاربران این کتاب را اثری برای جلوگیری از غمگینی و رفتن به‌سوی شادی دانسته‌اند و افرادی مانند آیریس بونت که استاد مؤسسه‌ی هاروارد کندی است دربارهی آن گفته است: «شناختی فوق‌العاده دربارهی چگونگی کارکرد ذهن انسان. اگر می‌خواهید از لغزیدن روی خطاهای شناختی دوری کنید این کتاب را بخوانید»
کتاب هنر شفاف اندیشیدن تاکنون به زبان‌های مختلفی برگردانده شده است. عادل فردوسی‌پور، گزارشگر ورزشی و برنامه‌ساز مشهور ایرانی همراه با بهزاد توکلی نیشابوری و علی شهروز ستوده این کتاب را به فارسی برگردانده‌اند و نشر چشمه آن را چاپ کرده است. نسخه الکترونیک این ترجمه در دسته‌بندی روانشناسی فیدیبو در دسترس است و می‌توانید آن را در همین صفحه دانلود کنید.
موضوع کتاب هنر شفاف اندیشیدن چیست؟
هنر شفاف اندیشیدن همانطور که از نامش پیداست در این باره حرف می‌زند که چگونه باید درست و از زاویهی مناسب به موقعیت‌ها نگاه کرد و برای تصمیم‌گیری صبر و حوصله‌ی بیشتری به خرج داد. آنچه دوبلی در این کتاب از آن سخن میگوید خطاهای شناختی است. او ۱۰۰ خطای انسانها را در کتابش معرفی کرده است که در طول روز تکرار میشوند و باعث شده‌اند خیلی از موقعیت‌ها را به‌درستی تحلیل نکنیم. این نویسنده از مخاطبانش می‌خواهد تعصب و چارچوب‌های ذهنی سخت را کنار بگذارند و با تلاش و تمرین به این مهارت دست پیدا کنند که مسائل را واضح و روشن ببینند و بهتر تجزیه‌وتحلیل کنند. او مسیر رسیدن به کمال و شادی را از این راه می‌بیند.
رولف دوبلی کیست؟
مردی که او را به نام rolf dobelli می‌شناسیم نویسنده‌ی سوئیسی متولد سال ۱۹۶۶ است. او در سنت گالن این کشور تا مقطع دکترا MBA خوانده است و متخصص حوزه‌ی خودش به‌حساب می‌آید. این نویسنده کسب و کار اختصاصی خودش را دارد؛ اما بیشتر به‌خاطر کتاب‌هایش شناخته شده است که در ادامه تعدادی از آنها را معرفی میکنیم:
سه دلیل برای خواندن کتاب هنر شفاف اندیشیدن
در ادامه دربارهی دلایلی که باید این کتاب را بخوانید صحبت میکنیم:
- با خطاهای شناختی آشنا شوید. مفهوم خطاهای شناختی مفهوم مهمی در روانشناسی است. دوبلی تلاش کرده است این مفهوم را به‌صورت ساده در کتاب هنر شفاف اندیشیدن بیان کند تا افراد نسبت به آن آگاه شوند.
- بهتر تصمیم بگیرید. هنگامی که خطاهای شناختی را بشناسید و به کمک تمرین مکرر بتوانید با ذهنی باز تصمیم بگیرید ابعاد مختلف اتفاقات برایتان آشکار خواهد شد و دیگر تصمیم‌گیری به‌سختی گذاشته نخواهد بود. از سوی دیگر خطای تصمیم‌گیری‌هایتان هم پایین خواهد آمد.
- زندگی شادتری داشته باشید. مهم‌ترین نتیجه‌ی خواندن کتاب هنر شفاف اندیشیدن دستیابی به شادمانی است. هنگامی که انسان بتواند ذهن خود را تمیز کند و تصمیم‌های بهتری بگیرد، خودبه‌خود فشارهای روانی روی او کاهش خواهد یافت و زندگی به‌سوی شادی و رضایت بیشتر پیش خواهد رفت.
در بخشی از کتاب هنر شفاف اندیشیدن می‌خوانیم
مارک یک آدم لاغراندام اهل آلمان است که عینک به چشم می‌زند و دوست دارد کارهای موتزارت را گوش بدهد. کدام یک محتمل‌تر است؟ این که مارک الف) یک راننده‌ی کامیون باشد یا ب) استاد ادبیات در فرانکفورت باشد. بیشتر افراد روی ب شرط می‌بندند که اشتباه است. در آلمان تعداد راننده‌های کامیون ده‌هزار برابر تعداد استادان ادبیات است. به همین خاطر بسیار محتمل‌تر است مارک راننده‌ی کامیون باشد. پس چه اتفاقی افتاد؟ آن توضیحات با جزئیات ما را فریب داد که حقایق آماری را نادیده بگیریم. دانشمندان به خطا غفلت از نرخ پایه می‌گویند، یعنی نادیده‌گرفتن سطوح توزیعی اساسی، یکی از متداول‌ترین خطاها در استدلال. تقریباً تمام روزنامه‌نگاران، اقتصاددانان و سیاستمداران دائماً اسیر این خطا میشوند.
و اما مثال دوم؛ یک مرد جوان را با چاقو می‌زنند و او به‌شدت مصدوم میشود. کدام‌یک از این‌ها محتمل‌تر است؟ این که الف) ضارب یک مهاجر روسی باشد که به طور غیرقانونی چاقوی مبارزه وارد میکند ب) ضارب یک آمریکایی از طبقه متوسط باشد. حالا دیگر روال را می‌دانی؛ گزینه ب بسیار محتمل‌تر است چرا که تعداد آمریکایی‌های طبقه متوسط میلیون‌ها برابر روس‌های واردکننده‌ی چاقو است.
پیشنهادهایی برای دوستداران کتاب هنر شفاف اندیشیدن
کتاب هنر شفاف اندیشیدن کتابی خواندنی است که برای تمام بزرگسالان میتواند مفید باشد و انسان را وادار به فکرکردن میکند. اگر از این کتاب لذت برده‌اید در ادامه کتاب‌های خواندنی دیگری را معرفی میکنیم:
- خودت را به فنا نده اثر گری جان پیشاب انتشارات آگاه باشیم
- هنر ظریف رهایی از دغدغه‌ها اثر مارک منسن انتشارات میلکان
- کتاب پالایش فکر اثر اریک وال انتشارات شرکت چاپ و نشر بازرگانی
- نگران نباش، زندگی کن اثر دیل کارنگی انتشارات کتابسرای نیک
«بانک زمان» چیست؟
«
یک دانشجوی ایرانی که برای ادامه تحصیل به سویس رفته، و در همانجا مقیم شده، می‌نویسد:
در زمان تحصیل، نزدیک دانشگاه محل تحصیلم، یک اتاق اجاره کردم. صاحبخانه، خانمی ۶۷ ساله بود که با شغل معلمی بازنشسته شده بود. طرحهای بازنشستگی در سویس آنقدر قوی هستند که بازنشستگان هیچ نگرانی برای تأمین هزینه‌های زندگی خود ندارند. به همین دلیل روزی که متوجه شدم او کار پیدا کرده، شگفتزده شدم! آنهم مراقبت از یک پیرمرد ۸۷ ساله!
از او پرسیدم «آیا پول نیاز دارید که برای خود کار پیدا کرده اید؟ پاسخی که شنیدم، بیشتر مرا شگفتزده کرد: «من برای پول کار نمی‌کنم، بلکه زمان خودم را در بانک زمان، سپرده گذاری می کنم؛ تا هنگامی که (مانند این پیرمرد) توان حرکت نداشتم، سپرده خود را از بانک بیرون بیاورم»!
این اولین باری بود که درباره بانک زمان چیزی می‌شنیدم! وقتی بیشتر پیرامون آن تحقیق کردم، متوجه شدم بانک زمان، یک طرح بازنشستگی برای مراقبت از سالمندان است، که توسط وزارت تأمین اجتماعی فدرال سویس تدوین و توسعه داده شده است. داوطلبان، زمان مراقبت از سالمندان را در حساب شخصی خود در سیستم تأمین اجتماعی پس انداز میکنند، تا هنگامی که خود پیر و ناتوان شدند، یا نیاز به مراقبت داشتند، از آن بهره برداری کنند!
طبق قرارداد؛ یک سال پس از پایان خدمت، بانک زمان، میزان ساعات خدمت وی را محاسبه کرده و به او یک کارت بانک زمان می‌دهد! تا هنگامی که او نیز به کمک نیاز داشت، بتواند با استفاده از آن کارت؛ زمان و بهره آن را برداشت کند؛ و بانک زمان، داوطلبانی را برای مراقبت از وی در بیمارستان و یا در منزل تعیین میکند.
شرایط پذیرش بانک زمان این است که سپرده گذار زمان، باید تندرست، و از سلامتی لازم برخوردار و همنوع دوست باشد؛ و نیز مهارتهای ارتباطی لازم را داشته باشد.
صاحبخانه ام هفته ای دو بار برای مراقبت از پیرمرد سر کار می‌رفت؛ تا برای او خرید کند، اتقاش را تمیز کند، و برای آفتاب گرفتن و گپ زدن با او نیز دو ساعت سرمایه گذاری می‌کرد!
روزی که دانشگاه بودم تماس گرفت و گفت در حالی که شیشه اتاق منزل خودش را تمیز می‌کرده، از چهارپایه افتاده است! فوراً مرخصی گرفتم و او را به بیمارستان رساندم. مچ پای او شکسته بود و برای مدتی نیاز داشت روی تخت بماند. داشتم برای مرخصی جهت مراقبت خانگی درخواست می‌دادم که گفت «جای نگرانی نیست؛ چون برای برداشت از بانک زمان درخواست داده است»! ظرف کمتر از دو ساعت، بانک زمان یک داوطلب فرستاد که به مدت یک ماه هر روز با گپ زدن و پختن غذاهای لذیذ از او مراقبت می‌کرد. وی به محض بهبودی، دوباره مشغول کار مراقبت از دیگران شد و گفت که می خواهد برای روزهای پیری باز هم زمان سپرده گذاری کند!
مسلماً پیاده شدن چنین ایده ای در کشورمان که جمعیت سالمند آن نزدیک به ده صد بوده و با شتاب به سمت سی درصد، در حال حرکت است، نه تنها هزینه های بیمه و مراقبت در دوران سالمندی را کاهش می دهد، بلکه موجب تقویت اتحاد و همبستگی میان نسل ها شده که در سایر طرحهای موجود نظیر خانه سالمندان و پرستار خانگی کمتر دیده می شود!
ایده بانک زمان یا بانک مراقبت از سالمندان، اولین بار در سال ۲۰۱۲ و در شهر اس تی گلن سویس که جوانترین جمعیت را دارد، مطرح و پیاده شد. طبق گزارشها، از لایحه پیشنهادی دولت که قصد دارد فرهنگ زیبای روستایی مراقبت از یکدیگر را به شهرهای مدرن بیاورد؛ بیش از نیمی از جوانان کشور حمایت کرده اند!
حمایت جوانان از طرح همزیستی، همزبانی و همدلی با سالمندان؛ یعنی ترکیبی از خامی و پختگی، کسب تجربه از سالمندان، پاسداشت از اخلاق، احترام به اصل و ریشه جامعه، و روشن شدن چراغ امید در دل سالمندان است! زنده باد انسانیّت!
اردی‌بهشت 1402
احمد شمّاع زاده